Գործնական քերականություն

Գործնական քերականությունից կատարել հետրյալ վարժությունները.

81. Ուշադրություն դարձրո՛ւ Ա ե Բ խմբերի բառերի կազմությանը. փորձի´ր բացատել տարբերությունը:

Ա. Մարդ, տեր, սիրտ, արքա, ծաղիկ, կատու, բարի:

Բ. Մարդասեր, Տիրամայր, սրտատրոփ, կապտավուն, արքայական, ծաղկել, կատվազգի, բարերար:

Ա խմբում պարզ բառեր են, իսկ Բ խմբում բարդ և ածանցավոր:

82. Տրված բառերը բաժանի´ր երկու խմբի (տե´ս 81-րդ վարժությունը):

Ուրախություն-ածանցավոր, նկար-պարզ, գլուխ-պարզ, փետրագնդակ-բարդ, հինգ-պարզ, ուրախ-պարզ, նորություն-բարդ, փետուր-պարզ, շյուղ-պարզ, երկմտություն-բարդ,շաբաթական-ածանցավոր, գրպան-պարզ, քաղաք-պարզ, օրացույց-բարդ, գլխակորույս-բարդ, անուն-պարզ:

83. Ի՛նքդ անվանիր 81-րդ վարժության բառերի շարքերը (ընդհանուր անուններ գտի´ր բառաշարքի համար) և տրված նախադասությունները լրացրո´ւ:

Ա խմբում պարզ բառեր են, որովհետև մեկ արմատ ունեն  :

Բ խմբում բարդ և ածանցավոր բառեր են, որովհետև երկու արմատ ունեն :

 

85. Պարզ և բաղադրյալ բառերը տեղադրի´ր տրված նախադասությունների մեջ և նախադասությունները լրացո´ւ:

Այն բառերը, որոնց մեջ հնարավոր չէ առանձնացնել բառ կազմող իմաստակիր մասեր, պարզ բառեր են. օրինակ՝ ծով, նկար, ծովանկար :

Այն բառերը, որոնք հնարավոր է բաժանել բառ կազմող իմաստակիր մասերի, բարդ բառեր են. օրինակ՝ հեռախոս – հեռ + ա + խոս, բարկություն – բարկ + ություն, ծաղիկ+:

86. Տրված բառերի րնդհանուր մասերը գտի՛ր, դրանց ուղիղ ձևերը գրի´ր և տրված բառերը բացատրի´ր:

Օրինակ՝

բարեսիրտ, բարեկամ, բարեսեր, բարետես: – Բարի:

Բարեսիրտ – բարի սիրտ ունեցող:

Բարեկամ – բարին կամեցող:

Բարեսեր – բարին (բարի բան) սիրող:

Բարետես – բարի  տեսք ունեցող:

ա) Կտցաձև, կտցահարել, կտցաչափ:-(կտուց)

բ) Ուղղագրություն, ուղղագիծ, ուղղամիտ, ուղղություն:(ուղղիղ)

գ) Ուղ

87. Պարզի´ր, թե Ա և Բ բառախմբերն ի՞նչ սկզբունքով են կազմված: Այդ բառախմբերը լրացրո´ւ:

Ա. Ջրառատ, ջրային, ջրկիր, ջրվեժ, հողագործ, հողեղեն, հողոտ, անհող,:

Բ. Ջուր, հող, տուն, ծաղիկ:

Ա ղմբի բառերը բարդ և ածանցավոր բառեր են:

Բ ղմբի բառերը պարզ բառեր են:

88. Արմատ բառի քեզ հայտնի իմաստը (կամ իմաստները) գրի´ր: Փորձի´ր բացատրել, թե իեչո՞ւ Է անաստղ, աստղային, աստղիկ, աստղոտ բառերի աստղ մասը համարվում արմատ:

Աստղ մասը համարվում է այս բառերի արմատը և աստղ արմատով էլ կազմել են տարբեր բառեր:

89. Բառերը բաղադրիչների բաժանի՛ր: Արմատներն ինչո՞վ են միանում: Մարդամոտ, լուսամուտ, ծնողասեր, գորգագործ, փառատոն:

Մարդամոտ-մարդ +ա+մոտ

լուսամուտ-լույս+ա+մոտ

ծնողասեր-ծնող+ա+սեր

գորգագործ-գորգ+ա+գործ

փառատոն-փառք+ա+տոն:

Արմատները իրար են միանում ա հոդակապով:

90. Տրված արմատներով բաղադրյալ բառեր կազմի՛ր:

Սառն (սառ), միտ (մտ), մուր (մր):

Սառնարան, սառնասիրտ, սառնաղբյուր: մտավոր, անմիտ: մրոտ, մրահոտ:

91. Տրված բառերը կազմող մասերն առանձնացրո՛ւ: Արմատներն ընդգծիր:

Օրինակ՝

մայրություն – մայր + ություն

անամոթ – ան + ամոթ:

Ամպոտ-ամպ+ոտ, քարոտ-քար+ոտ, օդային-օդ+ային, անշնորհք-ան+շնորհք, դժգոհ-դժ+գոհ, հեռավոր-հեռու+ավոր, բարություն-բարի+ություն, գրավոր-գիր+ավոր, անորոշ-ավ+որոշ, տհաճ-տ+հաճ:

92. Ամեն շարքից մի բաղադրիչ ընտրի´ր և բաղադրյալ բառեր կազմի´ր (քանիսը կստացվի):

Ա.Թութ, կարմիր, փուշ, ոսկի, տուն, գույն, կաթ(ն), խորհուրդ:

Բ.Ան-, -յա, -ենի, -ոտ, -արան, -ավուն, -եղեն, -ավոր:

Թթենի, կարմրավուն, փուշոտ, ոսկյա, գունավոր, տուն, անտուն, կաթնեղեն, խորհրդավոր:

93. Նախորդ վարժության Ա և Բ խմբերի տարբերությունը բացատրի´ր : Ինչպ՞ես կանվանես Բ խմբի մասնիկները:

Ա խմբի բառերը արմատներ են որոնք հիմնական իմաստնեն արտահայտում:

Բ խմբի բառերը ածանցներ են արտահայտում:

94. Ամեն շարքից մի բաղադրիչ ընտրի՛ր ե կազմի՛ր բաղադրյալ բառեր:

Ա. Գետ, կանչ, լույս (լուս), գիր (գր), սիրտ (սրտ), միտ:

Բ. Ան-, -ավոր, -ել, -ակ, -֊ք, -ոտ:

Գետակ, կանաչել, լուսավոր, գիրք, սրտավոր, անմիտ:

95. Բ խմբի մասնիկները (վարժ. հ. 92 և 94) ածանցներ են: Փորձի՛ր բացատրել, թե ի՞նչ է ածանցը:

Ածանցները այն մասնիկներն են, որոնք ավելացնելով բառերի վրա փոխում են բառերի իմաստները